حمید حاجیپور/ جادههای کشور در نوروز 94 شاهد کاهش نسبی آمارتصادفات بودند یعنی حدود 12 درصد به نسبت سال پیش. با این همه مرگ هزار و 100 شهروند در این روزها نشان میدهد همچنان آمار تلفات جادهای بالایی داریم. در تعطیلات نوروزی پلیس برای کاهش هرچه بیشتر حوادث رانندگی بیش از 4 هزار خودروی رانندگان متخلف را توقیف کرد. در سال جدید استانهای خوزستان،فارس،خراسان رضوی و تهران درست مثل سالهای گذشته جزو پرحادثهترین محورهای مواصلاتی کشور بودند و نیز ترافیک استانهای مازندران، خراسان رضوی، هرمزگان، خوزستان و ورودی و خروجی استانهای قم، فارس و اصفهان پر حجمترین ترافیک برآورد شد.
سرنوشت تلخ
روی صندلی چرخدارش بیحرکت نشسته و از پشت پنجره بیرون را نگاه میکند. باد زوزه کشان انگار که بخواهد درختان را از ریشه درآورد چنگ میزند. باران میگیرد و برخورد قطرات به شیشه او را به یاد اتفاقات تلخ گذشته میاندازد، روزی که همراه با همسر و دو فرزندش درحال سفر به شمال کشور بود تا تعطیلات را آنجا سپری کنند ولی سفر نافرجام ماند و خانوادهاش...
آن روز هم هوا طوفانی بود و باران میآمد و ناصر بیتوجه به هشدارهای ایمنی که بارها و بارها در رسانه ها دیده بود فقط به این فکر بود که باید سریع برسد. پایش را روی پدال گذاشته بود و گاز میداد.عقربه سرعت از روی 120 میگذشت،جاده لغزنده بود و برف پاکنها مدام روی شیشه به این سو و آن سو میرفتند تا اینکه اتفاقی که نباید میافتاد افتاد و خودرو به خاطر سرعت بیش از اندازه و ترمز ناگهانی واژگون شد و مرگ 3 عضو خانواده و قطع نخاع پدررا رقم زد.
حالا او خود را در اتاقش زندانی کرده و به اشباهاتش فکر میکند. زمانی که همسرش از او میخواست کمی احتیاط کند و با سرعت نرود و دقایقی بعد که بهخاطر سرعت بالا جریمه شد و باز پدال گاز را شل نکرد. یادش میآید چند لحظه پیش از تصادف بچههایش میخندیدند و روی صندلی عقب بالا و پایین میپریدند. یادش میآید هنوز عیدیشان را نداده بود.
ناصر جزو کسانی است که خواسته یا ناخواسته به رعایت قانون اهمیتی نداده است و حالا عذاب وجدان و غم از دست دادن خانواده حتی یک لحظه او را رها نمیکند: «اگر...»
تصادفات نوروزی
امسال مثل هرسال دیگر پلیس توصیههایی داشت برای مسافران نوروزی: «قانون را رعایت کنید؛،سبقت غیرمجاز نگیرید، بیشتر از سرعت مجاز نرانید، کمربندتان را ببندید و....» تا آمار تصادفات و تخلفات رانندگی کاهش یابد و نوروز جدید حادثه کمتری بیافریند اما هنوز بسیاری هستند که انگار نه جان خود و نه جان دیگران برایشان چندان اهمیتی ندارد.به طور مثال 29 اسفندماه در اتوبان کرج - قزوین رانندههای 2 خودرو پژو پارس و پژو206 در حالی که خانوادههایشان هم کنارشان بودند با هم مسابقه گذاشته و در ترافیک نیمه سنگین هرکاری که از ذهنشان میگذشت انجام دادند؛ از این لاین به آن لاین لایی میکشیدند و بیتوجه به اینکه شاید این حرکات خطرناک منجر به تصادف و خسارت جبران ناپذیری برای خود و دیگران شود سرشان گرم کورسشان بود که خوشبختانه پلیس چند کیلومتر جلوتر متوقف شان کرد.آمار تصادفات نشان میدهد تخلفات خودروهای سنگین و برخی اتوبوسها هم به خطرات جادهای بویژه جادههای پرتردد افزوده است و نمونهاش هم برخورد اتوبوس مسافران با یک کامیون در جاده سبزوار به شاهرود و زخمی شدن 44 نفر در روز 12 فروردین ماه.
در سال 93 نیز در طول 20 روز هزار و 84 نفر جان خود را بر اثر تصادف جادهای از دست دادند، از میان این تعداد 94 مورد در محورهای خوزستان، 93 نفر در محورهای فارس، 71 نفر در محورهای خراسان رضوی و 71 نفر دیگر نیز در محورهای استان تهران جان خود را از دست دادند.
سرهنگ نادر رحمانی، سرپرست مرکز فرماندهی و کنترل ترافیک پلیس راهور ناجا با اشاره به افزایش واژگونی خودروهای سواری بویژه در ایام نوروزمیگوید: «متأسفانه در سالهای گذشته واژگونی خودروهای سواری بویژه در ایام تعطیلات نوروزی افزایش داشته است. از جمله مواردی که منجر به واژگونی خودروها میشود، خستگی و خوابآلودگی راننده است، که در این خصوص تنها کافی است راننده پیش از حرکت خواب کافی داشته و در طول مسیر سفر نیز با توقف در حاشیه امن جاده مدتی را استراحت کند.
وی سرعت غیرمجاز و سبقت غیرمجاز را نیز دو علت عمده حوادث رانندگی میداند و عنوان میکند: «4 استان فارس، خوزستان، خراسان رضوی و استان تهران از استانهای پهناور کشورمان هستند، بیشترین تصادفات را به خود اختصاص میدهند که علاوه بر جمعیت بالا عامل دیگری که باعث بروز تصادف در این محورها میشود خلوتی جادههای این محورهاست. متأسفانه برخی رانندگان گمان میکنند با خلوت بودن جاده میتوانند با سرعتی بیش از حد مجاز رانندگی کنند که نتیجه آن بروز چنین حوادثی است.»
سردار اسکندر مؤمنی، رئیس پلیس راهنمایی و رانندگی ناجا نیز از فعالیت و حضور 50 هزار نفری پلیس در معابر درون شهری و برون شهری برای کنترل رفت و آمد خودروها میگوید: «نوروز امسال 92 درصد رانندگان قوانین و مقررات رانندگی را رعایت کردهاند و با 8 درصد از رانندگان متخلف برخورد قاطع و قانونی صورت خواهد گرفت و در طول تعطیلات نوروز گواهینامه چند هزار راننده پرخطر ضبط و حدود 4 هزار خودرو رانندگان متخلف نیز تا 72 ساعت توقیف شد.»
رتبه 5 تلفات رانندگی در دنیا
تا همین چند سال پیش تعداد کشتهشدگان در حوادث رانندگی سالانه 28هزار تن و تعداد مجروحان و کسانی که قطع عضو یا نقص عضو میشدند بیش از 700هزار تن بود که با توجه به آمار بسیار بالا از سوی مسئولان بویژه راهنمایی و رانندگی تدابیری برای کاهش تلفات رانندگی اندیشیده شد و در طول یک دهه تلاش فلش مرگ روی18 هزار نفر توقف کرد و البته چند سالی است که روی همین عدد توقف کرده است. کاهش آمار بسیار امیدوار کننده است ولی کارنامه خوبی نیست زیرا کشورمان در حال حاضر بنابر بر آمارهای جهانی در رتبه پنجمین کشور پرتلفات در زمینه تصادفات رانندگی قرار دارد. پلیس و برخی از سازمانهای مسئول در کاهش حوادث و تلفات رانندگی تلاش خود را کردهاند و نظارتهای فیزیکی و الکترونیکی و افزایش سرعت عمل یگانهای امدادی بسیار متفاوت از سالهای گذشته است اما هنوز جایی از کار میلنگد؛ آیا مشکل در خطاهای انسانی است؟ آیا رانندهها مقصرند؟ جاده و خودرو ایرادی ندارند؟پرسش ما را معصومه آباد، رئیس کمیته ایمنی شورای اسلامی شهر تهران پاسخ میدهد: «اگر آمار مرگ و میر حوادث ترافیکی را با تلفات زلزلههای 100 سال پیش یا شهدای 8 سال دفاع مقدس مقایسه کنیم متوجه میشویم که معابر ناایمن و خودروهای غیراستاندارد در کشورمان همچنان قربانی میگیرد. همانطور که استفاده از وسایل نقلیه در کشورمان روز به روز در حال افزایش است حوادث راههای کشور هم گسترش یافته است و بر اساس گزارش پژوهشکده بیمه مرکزی ایران کشورمان تا ابتدای سال 92در میان 190کشور دنیا از نظر ایمنی و تصادفات در رتبه 189 قرار گرفته است. میتوانیم با تدوین و اجرای یک برنامه 4یا5ساله آمار را به یک دوم و حتی یک سوم میزان فعلی برسانیم. بررسیها نشان میدهد کشورهای اتحادیه اروپا و ژاپن تلفاتشان زیر متوسط جهانی است ما هم میتوانیم با استفاده از یک برنامه هدفمند آمارها را کاهش دهیم.» در بررسی تصادفات جادهای باید به چند نکته دیگر هم اشاره کرد، بروز یک تصادف دلایل مختلفی مانند خطاهای انسانی، نقص در وسیله نقلیه، اشکال در هندسه جادهها و پرخطر بودن برخی محورها دارد. وقتی به دقت این عوامل بررسی شود میتوان فهمید که اگر حتی یکی از عوامل تصادف بروز پیدا کند دیگر تصادف حتمی است. سازمانها و نهادهای مسئول در بحث آموزش و فرهنگسازی در رعایت قوانین رانندگی برای ارتقای فرهنگ رانندگی تلاش میکنند ولی فقط با فرهنگسازی نمیتوان از بروز تصادفات پیشگیری کرد، زیرا نقص فنی و پایین بودن استاندارد خودرو یا خرابی جاده از دسترس راننده خارج است. کافی است روزهای تعطیل سفری به گیلان یا مازندران داشته باشید چیزی که با آن روبهرو خواهید شد ترافیک طاقت فرسایی است که ساعتها شما را آزار خواهد داد.
این موضوع به سادگی نشان میدهد بیشتر جادههای قدیمی کشور دیگر توان کشش و تردد خودروهایی را که روز به روز هم به تعدادشان افزوده میشود ندارد و هندسه آنها بر اساس نقشههایی که چندین دهه پیش طراحی شده ساخته شده است. همچنین باید پرسید چقدر کیفیت خودروها تغییر یافته ؟ آیا همه خودروهایی که مورد استفاده رانندگان است مجهز به کیسه هوا یا ترمزABS هستند؟جواب را شما هم مثل ما میدانید. اگر سری به سالن تشریح پزشکی قانونی بزنید حتماً متوجه خواهید شد که شمار زیادی از قربانیان حوادث رانندگی نیز به خاطر ضربه به سر و ناایمن بودن خودروها جان خود را از دست دادهاند.